İmam Bâkır'ın (a.s) Vasiyetlerinden

İmam Ebu Cafer (a.s), Cabir b. Yezid el-Cu'fî' adlı âlim talebesine aşağıdaki vasiyeti tevdi etmiştir ki bu ölümsüz vasiyet, bütün üstün değerleri ve yüce idealleri içermektedir. İnsan, pratik hayatında bu vasiyetin direktiflerini uyguladığı zaman yükselir. Bu vasiyetin bir kısmını aşağıya alıyoruz:

Sana beş şeyi tavsiye ediyorum: Zulme uğradığında zulmetme; sana ihanet ettiklerinde sen ihanet etme; yalanlandığında sinir­lenme; övüldüğünde sevinme; kınandığında sabırsızlanma. Hakkında söylenen sözler hakkında düşün; eğer söyledikleri şeyleri kendinde bulur­san, (bil ki) söylenen hak söze karşı öfkelenerek Allah'ın gözünden düşmenin musibeti, seni kaygılandıran halkın gözünden düşmek musi­betinden daha büyüktür. Ama eğer hakkında söylenenin sende olmadığını görürsen, (o zaman) zahmetsiz sevap elde etmiş olursun.

Bil ki, yaşadığın şehrin bütün halkı sana, "Sen kötü bir adamsın." derlerse, bu, seni üzmemeli; "Sen iyi bir adamsın" derlerse de, bu, seni sevindirmemeli; böyle olmadıkça bizlerin dostu olamazsın. (Her hâlükârda) sen kendini Allah'ın kitabına sunmalısın; eğer onun yo­lunda gidiyor, onun küçümsediğini küçümsüyor, sevdirdiğini seviyor ve korkuttuğundan da korkuyorsan, o zaman sebat göster ve sevin; çünkü hak­kında söylenen sözlerin sana bir zararı olmaz. Ama eğer Kur'ân'dan uzak isen, (o zaman) neden kendini aldatasın?

Mümin, heva ve hevesine galip gelmesi için daima nefsine karşı cihat hâlindedir; bazen nefsin eğriliklerini düzeltip Allah rızası için heva ve hevesine muhalefet eder; bazen de nefsi, onu mağlup eder ve kendi heva ve hevesine uydurur; ama Allah hemen onun elin­den tutup ayağa kaldırır, sürçmesine göz yumar; o da Allah'ı anar, tövbe ve korkuya yönelir; (azap ve cezadan) korkusu arttığı için basiret ve marifeti de artar. Nitekim Allah şöyle buyuruyor:

"Allah'tan korkanlara Şeytan'dan bir vesvese eriştiğinde Allah'ı anarlar, sonra bakarsın ki doğru yolu görüp bilmişlerdir."^[1]

Ey Cabir! Allah'ın sana verdiği rızkın şükrünü yerine getirebil­men için az rızkı çok say. Nefsinin ayıplarını görebilmen ve affolunman için Allah'a olan çok ibadet ve itaatini az bil.

Karşılaştığın kötülüğü, edindiğin bilgiyle kendinden uzaklaştır; bilgiyi de halis amelle çalıştır; halis ameli de, tam uyanıklıkla büyük gaflet­ten koru; tam uyanıklığı da, gerçek korkuyla elde et. Mevcut yaşantıya razı olarak gösterişten kaçın. Akla uyarak heva ve heves tehlikesinden kendini koru. Nefsanî istekler galip geldiğinde, ilmin irşadıyla kendini kontrol et. Halis amelleri mükâfat günü için sakla.

İhtirastan (aşırı istekten) kaçınmakla, ka­naatkâr olmaya çalış. Kanaati seçmekle şiddetli tamahkârlığı kendinden uzaklaştır. Arzuları azalt­makla zahitliğin tadını al; in­sanlardan ümidini keserek tamahın kökünü kurut.

Nefsi tanımakla kendini beğenmişliğin yolunu kapa. İşi Allah'a bırakmakla ruhsal ra­hatlığa kavuş. Beden rahatlığını kalbin huzurunda ara. Az hata yapmakla kalp huzuruna kavuş.

Yalnızlıkta çok zikir etmekle yu­muşak kalpli olmaya çalış. Daimî hüzünle kalbini aydınlat.

Gerçek korkuyla Şeytan'dan korun. Yalan ümitten sakın (günah işleyip Allah'ın rahmetine boşuna ümit bağlama). Çünkü böyle bir ümit, seni gerçek korkuya (hakikî azaba) sokar.

Amellerde samimî ol­makla kendini Allah için süsle. Göçmeye acele etmekle (ölüme hazırlan­makla) kendini O'na (Allah'a) sevdir. İşi geciktirmekten ve sonra yapacağım, demekten sakın; çünkü helak olanlar bu denizde gark olmuştur.

Gafletten uzak ol; zira kalbin katılaşması gaflete dal­maktadır. Özrün olmadığı durumlarda gevşeklik yapma; çünkü pişman olanlar ona sığınır.

Tam bir pişmanlık ve çok tövbe et­mekle geçmiş günahlarından dön.

Güzel bir dönüşle Allah'ın rahmet ve affını celp et. Güzel bir dönüş için de, gecelerin karan­lığında halis dua ve münacat ile Allah'tan yardım iste.

Az rızkı çok ve çok itaati da az saymakla büyük şükrü elde et.

Çok şükür etmekle nimetin çoğal­masını kazan. Nimetin elden çıkması korkusuyla büyük şükre sarıl.

Tamahı öldürmekle ebedî izzeti talep et. Halktan ümidini kesmenin verdiği izzetle tamahın zilletini kendinden uzaklaştır. Yüce himmetle de, halktan ümidi kesmek izzetini elde et.

Arzuyu azaltmakla dünyadan (ahiretin için) azık topla. Fırsat varken hedefe kavuşmak için çabuk davran. Bedenin sıhhatli olması ve boş zaman gibi iyi bir fırsat olmaz.

Güvenilmez insan­lara itimat etmekten sakın. Çünkü yemek alışkanlığı gibi, kötülük alışkanlığı da vardır.

Bil ki, sağlık talep etmekten üstün bir ilim ve kalp sağlığından da üstün bir sağlık yoktur. Nefsin istek ve arzularına muhalefet etmek gibi akıl, günahtan alıkoyan korku gibi korku, hayırlı amele teşvik eden ümit gibi de ümit yoktur.

Gönül fakirliği gibi fakir­lik, gönül zenginliği gibi zenginlik, nefsanî isteklere galip olmak gibi de güç yoktur.

Yakin nuru gibi nur, dünyayı küçük görmek gibi yakin ve kendini tanımak gibi de bilgi yoktur.

Huzur gibi ni­met, şartların elverişli olması gibi huzur yoktur. Yüce himmet gibi şeref, arzuyu azaltmak gibi züht, makam üzere yarışmak gibi de ihtiras yoktur.

İnsaf gibi adalet, zulüm gibi tecavüz, heva ve hevese uymak gibi de zulüm yoktur. Farzları eda etmek gibi itaat, üzüntü gibi de korku yoktur. Akılsızlık gibi musibet, yakin azlığı gibi akılsızlık, korkusuzluk gibi yakin azlığı, korkunun olma­masına üzülmenin azlığı gibi de korkusuzluk yoktur.

Günahı küçük saymak ve içinde bulunduğun duruma razı olmak gibi musibet yoktur.

Cihat gibi fazilet, heva ve hevese karşı mücadele etmek gibi cihat, öfkeyi yenmek gibi de kuvvet yoktur.

Daimî yaşamak sevgisi gibi günah, tamah zilleti gibi de zillet yoktur. Fırsat varken, ihmalkârlık yap­maktan sakın. Zira ihmalkârlık, ehlini hüsrana uğratan bir sahadır…^[2]